Henüz çocukluk yaşlarında babasını kaybetti. Pek düşkün olduğu eğitimine ara vermek mecburiyeti onu tekâmül yolculuğundan alıkoyamadı. Yoluna çıkan tüm engellere mücadele ile mukabele ederek hayallerini süsleyen askerliğe adım attı. Dönemin fikrî istibdadı ufkuna pranga olmadı, aksine ayak bağı hâline gelen her şeyi iyileştirme hırsını harladı.
Okurken mahpusluğu gördüğü gibi ilk görev yeri esasen sürgün niyeti taşıdı. Cezalandırılma amacıyla gönderildiği yerde bile askerî ve içtimaî faaliyetleri hat safhadaydı. İsyankâr ruhu önüne gelen milletin idam fermanına boyun eğmesine müsaade etmedi. Esasen bu tavrı ileride kendi idam fermanına bile uzanacaktı.
Çoğu kimsenin bitti dediği noktada o yeniden başlama gayesindeydi. Bandırma Vapuru’ndan Karadeniz’in haşin dalgalarını seyrederken tam bağımsız ve muasır cumhuriyete uzanan yolun taşları zihninde döşeliydi. Örgütlü, çok yönlü fakat bir o kadar meşakkatli mücadelesi milletin umudunu onun o hayalleriyle özdeşleştirdi. Yokluk ve zorlukla boğuşan bir milletin ayağa kalması için el uzatmak onun nasibi oldu.
Kurduğu mecliste işittiği haksız eleştirileri, arkasından çevrilen alicengiz oyunlarını bilince cumhuriyete uzanan yolda etrafındakilerin birçoğunun onunla aynı fikirde olmamasına şaşırmamak gerek. Nitekim bazılarının yokluğunu hesap etmek suretiyle ve onlara rağmen cumhuriyeti ilan etti.
Bağımsızlığı günün hanesine değil geleceğin bağrına kazımak için cumhuriyetin ilanından sonra kolları sıvadı. Yurdun dört bir yanında topyekûn bir kalkınma hamlesine girişti. Öyle ki bu ne sanayiden ne tarımdan ibaretti; mesele milletin zihnindeki verimli topraklara bir şeyler ekip onu medeniyet üreten bir fabrikaya dönüştürmekti. Kaygılar yerini umuda bıraktı. Milletin çehresi değişti, düşüncelerinin ufku değişti, standartları değişti; bu değişim o denliydi ki bu millet kendini hiç bu kadar kıymetli hissetmemişti.
En ihmalkâr olduğu husus ise sağlığıydı. Kendi payına düşmesi gereken dikkati de milletin selametine harcayınca henüz ona doyamadan aramızdan ayrıldı. Geriye abidevi eseri cumhuriyet ve onun inşasına giden yolun istinatgâhı olan dirayeti, gayreti kaldı. Şüphesiz umudumuzun mevcudiyetinde en mühim unsurlardan biri onun bu mirası.
Dr. Okan MADEN
Comments